loading...
«Γεμιτζήδες»: Η βουλγαρική τρομοκρατική οργάνωση για την αυτονόμηση της Μακεδονίας
Οι «Γεμιτζήδες», δηλαδή βαρκάρηδες (ή «μπουρλοτιέρηδες» σε πιο ελεύθερη μετάφραση), ήταν μια βουλγαρική επαναστατική οργάνωση, εθνικο-αναρχικής ιδεολογίας, η οποία προέβη σε σειρά βομβιστικών επιθέσεων στη Θεσσαλονίκη, από τις 28 Απριλίου έως την 1η Μαΐου 1903.
Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1898 από τον κομιτατζή, μέλος της Εσωτερικής Μακεδονικής Αδριανουπολίτικης Επαναστατικής Οργάνωσης (ΕΜΕΟ), Σλάβι Μερτζανόφ. Ο Μερτζανόφ συνελήφθη από την οθωμανική χωροφυλακή για την επαναστατική του δράση και εκτελέστηκε το 1901 στην Αδριανούπολη, ύστερα από φρικτά βασανιστήρια.
Η αναρχική ομάδα των «Γεμιτζήδων» έδρασε μεταξύ 1898 και 1903, εκτελώντας διάφορες – τρομοκρατικού τύπου – επιθέσεις στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας. Η μεγαλύτερης έκτασης επίθεση, έμελλε να είναι και η τελευταία της οργάνωσης, αφού τα περισσότερα μέλη της είτε σκοτώθηκαν είτε συνελήφθησαν. Ήταν οι λεγόμενες «Βομβιστικές επιθέσεις της Θεσσαλονίκης», που έγιναν τον Απρίλιο του 1903.
Στόχος των αναρχικών ήταν προσέλκυση της προσοχής των Μεγάλων Δυνάμεων και της Ευρώπης εν γένει, στα αιτήματα της βουλγαρικής μειονότητας στη Μακεδονία. Οι Βούλγαροι ήλπιζαν πως με την έντονη επαναστατική δραστηριότητά τους, θα λάμβαναν τη συμπάθεια και την υποστήριξη των Ευρωπαίων έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εν μέρει πέτυχαν το σκοπό τους…
Η ιδεολογία του Εθνικοαναρχισμού
Ο εθνικοαναρχισμός ήταν μια αντικαπιταλιστική και αντιμαρξιστική ιδεολογία, η οποία έκανε την εμφάνισή της στην Ευρώπη λίγο μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Η ιδεολογία είχε της ρίζες της στην κλασική Αναρχία, όπως αυτή αναπτύχθηκε ιδιαίτερα το 19ο αιώνα, επηρεασμένη από τις ιδέες του διάσημου Ρώσου αναρχικού της εποχής, Μιχαήλ Μπακούνιν.Παραδόξως όμως, είχε και μια εθνικιστική πτυχή, αφού, ιδιαίτερα στην περίπτωση των «Γεμιτζήδων», αποσκοπούσε στην εγκαθίδρυση μιας αυτόνομης μακεδονικής οντότητας.
Τα μέλη της οργάνωσης
- Ο Σλάβι Μερτζανόφ, γεννημένος το 1876 στο Καρνομπάτ της σημερινής Βουλγαρίας, ήταν ο ιδρυτής της οργάνωσης.
- Ο Γιορντάν Ποπγιορντάνοφ, γεννημένος στο Βέλες της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας, ήταν ο αρχηγός των «Γεμιτζήδων» και εγκέφαλος των τρομοκρατικών επιθέσεων στη Θεσσαλονίκη (28 Απριλίου – 1η Μαΐου 1903). Έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια των συμπλοκών.
- Ο Κονσταντίν Κιρκόφ, γεννημένος, επίσης, στο Βέλες, παιδικός φίλος και συμμαθητής του Ποπγιορντάνοφ, διακρινόταν για την εξαιρετική του μνήμη και την αίσθηση του χιούμορ την οποία διέθετε.
- Ο Μίλαν Αρσόφ, ο «βενιαμίν» της αναρχικής οργάνωσης, φοιτούσε ακόμη στο γυμνάσιο όταν έλαβαν χώρα οι επιθέσεις. Συνελήφθη και πέθανε στην εξορία.
- Ο Ντίμιταρ Μέτσεφ, γεννημένος κι αυτός στο Βέλες, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των βομβιστικών επιθέσεων στη Θεσσαλονίκη.
- Ο Γκιόργκι Μπογκτάνοφ, γεννημένος στο Βέλες το 1882, καταγόμενος από εύπορη οικογένεια, συνελήφθη κατά τη διάρκεια των γεγονότων στη Θεσσαλονίκη και εξορίστηκε στη Λιβύη. Μετά την επανάσταση των Νεότουρκων του χορηγήθηκε αμνηστία.
- Ο Ίλια Τρατσκόφ, γεννημένος στο Βέλες το 1885, σκοτώθηκε κι αυτός κατά τη διάρκεια των επιθέσεων στη Θεσσαλονίκη.
- Ο Βλάντιμιρ Πινγκόφ, ήταν ο πιο ριψοκίνδυνος από τους «Γεμιτζήδες». Ήταν ο πρώτος που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των επιθέσεων.
- Ο Μάρκο Μποσνακόφ, γεννημένος στην Οχρίδα της Βόρειας Μακεδονίας, το 1878, ήταν ο μόνος που δεν είχε ενεργή συμμετοχή στις επιθέσεις της Θεσσαλονίκης. Συνελήφθη 14 μέρες μετά τα γεγονότα και πέθανε εξόριστος στη Λιβύη.
- Ο Τσβέτκο Τραϊκόφ, γεννημένος το 1878, κάτοικος Θεσσαλονίκης, ήταν ο τελευταίος που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των γεγονότων.
- Ο Πάβελ Σάτεφ, γεννημένος το 1882 στο Κράτοβο της Βόρειας Μακεδονίας, ήταν εκείνος που προκάλεσε την έκρηξη στο γαλλικό πλοίο «Γουαδαλκιβίρ». Πέθανε στο Μοναστήρι (Μπίτολα της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας), ενώ τελούσε υπό κατ’οίκον περιορισμό.
Οι ενδείξεις για την επικείμενη επίθεση
Από τις αρχές Απριλίου του 1903, οι Οθωμανικές αρχές είχαν πληροφορίες για επικείμενη βουλγαρική εξέγερση, οργανωμένη από τα κομιτάτα της Μακεδονίας. Οι φήμες που υπήρχαν, έλεγαν ότι η επίθεση θα λάβει χώρα ανήμερα του Πάσχα των Ορθοδόξων. Γι’αυτό το λόγο, εκείνη την ημέρα, η τουρκική χωροφυλακή ήταν επί ποδός κι όλα τα νευραλγικά σημεία της Θεσσαλονίκης φυλάσσονταν.Οι κομιτατζήδες, βλέποντας αυτήν την κινητικότητα, ανέβαλαν την επίθεση εκείνης της Κυριακής. Όμως η επίθεση έμελλε να συμβεί μόνο λίγες μέρες αργότερα, σε ανύποπτο χρόνο, κι ενώ οι τουρκικές αρχές είχαν επαναπαυθεί…
Οι βομβιστικές επιθέσεις στη Θεσσαλονίκη
Στα τέλη Απριλίου του 1903, οι «Γεμιτζήδες» θα προχωρούσαν σε ένα απίστευτο μπαράζ τρομοκρατικών επιθέσεων στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Τα ηγετικά στελέχη της οργάνωσης είχαν επιλέξει τους στόχους και είχαν χωρίσει τα μέλη της σε μικρές ομάδες. Η επίθεση, η οποία είχε σχεδιαστεί ως την τελευταία λεπτομέρεια, θα λάμβανε χώρα, σχεδόν ταυτόχρονα σε διάφορες συνοικίες της Θεσσαλονίκης.Η έκρηξη στο γαλλικό πλοίο «Γουαδαλκιβίρ»
Στις 28 Απριλίου, μια εκκωφαντική έκρηξη συγκλονίζει το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Ήταν το εμπορικό πλοίο «Γουαδαλκιβίρ» που, λίγο πριν αναχωρήσει για την Κωνσταντινούπολη, δέχεται βομβιστική επίθεση από τον «Γεμιτζή» Πάβελ Σάτεφ.Ο δράστης, αφού πρώτα επιβιβάστηκε στο πλοίο, τοποθέτησε τον εκρηκτικό μηχανισμό και στη συνέχεια διέφυγε μαζί με άλλους επιβάτες, με τη χρήση σωσίβιων λέμβων. Από την έκρηξη στο πλοίο τραυματίστηκαν 7 άτομα του πληρώματος, ενώ όλοι οι επιβάτες, μεταξύ των οποίων και πολλοί Έλληνες, βγήκαν αλώβητοι από αυτή την περιπέτεια. Αν και το ατμόπλοιο δεν βυθίστικε, υπέστη εκτεταμένες ζημιές από την πυρκαγιά.
Μπαράζ επιθέσεων στις 30 Απριλίου
Στις 30 Απριλίου, οι δράστες προχώρησαν σε ένα μπαράζ επιθέσεων στην καρδιά της Θεσσαλονίκης. Πρώτο μέλημα των τρομοκρατών ήταν να καταστρέψουν τις εγκαταστάσεις τροφοδοσίας αεριόφωτος. Πράγματι, λίγα μόλις λεπτά μετά τις 8 το απόγευμα, οι λάμπες αεριόφωτος που φώτιζαν τις οδούς της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της νύχτας, παύουν, ξαφνικά, να λειτουργούν, βυθίζοντας ολόκληρη την πόλη στο σκοτάδι. Ο δράστης, Κονσταντίν Κιρκόφ, με τη χρήστη εκρηκτικών, κατέστρεψε ολοσχερώς τις εγκαταστάσεις.Το σβήσιμο των φώτων ήταν το σήμα που περίμεναν οι δράστες. Η πρώτη επίθεση σημειώθηκε στο υποκατάστημα της Οθωμανικής Τράπεζας. Αλλεπάλληλες ρίψεις αυτοσχέδιων εκρηκτικών, προκάλεσαν πυρκαγιά στο κτήριο, το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς.
«Τυφλά» χτυπήματα στα καφενεία της πόλης
Σχεδόν ταυτόχρονα, άλλα μέλη της αναρχικής ομάδας, προχώρησαν σε «τυφλές» επιθέσεις εναντίων ελληνικών και τουρκικών καφενείων, με αποτέλεσμα να υπάρξουν θύματα. Εκείνη την εποχή, ελλείψει άλλων μέσων ενημέρωσης πέραν των εφημερίδων, τα καφενεία ήταν ένα τόπος που μπορούσε κάποιος να μάθει τα τελευταία επίκαιρα, και, ιδιαίτερα, την ώρα της επίθεσης, ήταν ασφυχτικά γεμάτα από εκατοντάδες θαμώνες.Όπως ήταν αναμενόμενο επικράτησε πανικός. Σαν σκηνή βγαλμένη από θρίλερ, Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι, αλλά και Βούλγαροι κάτοικοι, τρέχουν αλλόφρονες από τα φλεγόμενα καφενεία, χωρίς να ξέρουν προς τα που να κινηθούν, αφού κανένα σημείο δεν έμοιαζε ασφαλές. Το απόλυτο σκοτάδι στους δρόμους της πόλης δυσχέραινε ακόμα περισσότερο τη μετακίνησή τους.
Οι επιθέσεις στο Μητροπολιτικό Ναό και το σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης
Σε όλη τη Θεσσαλονίκη, οι αλλεπάλληλοι κρότοι, οι διάσπαρτοι πυροβολισμοί, αλλά και οι φλόγες που ξεπηδούσαν από τα κτήρια σε διάφορα σημεία της πόλης, είχαν σπείρει των τρόμο στους κατοίκους της πόλης.
«Τυφλό» τρομοκρατικό χτύπημα σημειώθηκε και στο σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης κατά αμαξοστοιχίας που κατέφθανε στην πόλη από την Κωνσταντινούπολη. Είναι ευτύχημα ότι η βόμβα, την οποία τοποθέτησαν οι Μέτσεφ, Τρατσκόφ, και Αρσόφ, στο σταθμό, εξερράγη 6 δευτερόλεπτα πριν φθάσει η αμαξοστοιχία, με αποτέλεσμα να μην υπάρξουν θύματα.
Επίθεση σημειώθηκε, επίσης, κατά του τηλεγραφείου της πόλης, αλλά η μοναδική βόμβα που ερρίφθη εναντίον του κτηρίου δεν εξερράγη ποτέ.
Μετά την επίθεση
Αν και οι οθωμανικές αρχές είτε συνέλαβαν είτε φόνευσαν, κατά τη διάρκεια των συμπλοκών, τους περισσότερους από τους δράστες, εντούτοις οι κάτοικοι της μεγαλούπολης παρέμεναν τρομοκρατημένοι. Η επόμενη της επίθεσης, βρίσκει τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης σοκαρισμένους από τα γεγονότα. Παρά τις διαβεβαιώσεις του Βαλή, ότι είναι πλέον ασφαλείς, κανείς από τους καταστηματάρχες δεν πείθεται να λειτουργήσει το κατάστημά του, ενώ οι κάτοικοι της πόλης παραμένουν αμπαρωμένοι στις οικίες τους. Η Θεσσαλονίκη δίνει την εικόνα πόλης φάντασμα.Η παρακαταθήκη
Παρότι η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα την πλήρη διάλυση της οργάνωσης, οι «Γεμιτζήδες» φαίνεται πως είχαν πετύχει το σκοπό τους. Κατά τις ημέρες των επιθέσεων, σύσσωμος ο ευρωπαϊκός τύπος μιλάει για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, αναλύοντας της παραμέτρους που οδήγησαν σε αυτήν και κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στην βουλγαρική μειονότητα της Μακεδονίας.
Συγκεκριμένα, δύο μήνες μετά τις βομβιστικές επιθέσεις στη Θεσσαλονίκη, τον Αύγουστο του 1903, θα λάμβανε χώρα η λεγόμενη «Εξέγερση του Ίλιντεν», μια ευρείας κλίμακας βουλγαρική επαναστατική κίνηση, η οποία είχε ως στόχο είτε την αυτονόμηση της Μακεδονίας είτε την προσάρτησή της στο πριγκιπάτο της Βουλγαρίας.
Η ημερομηνία έναρξης των βομβιστικών επιθέσεων στη Θεσσαλονίκη αποτελεί εθνική εορτή για τη σημερινή Βόρεια Μακεδονία, ενώ οι πρωτεργάτες της μνημονεύονται ως εθνικοί ήρωες.
Στους δρόμους των Σκοπίων, μπορεί κανείς να δει διάφορα αγάλματα αφιερωμένα στου «Γεμιτζήδες». Αυτά τα μνημεία αποτελούν την απότιση φόρου τιμής των Σκοπιανών στην οργάνωση…
peri-istorias.gr
Δείτε κι εδώ
loading...
Κοινοποιήστε το στα παρακάτω κουμπιά
Post A Comment:
0 comments so far,add yours