Γεώργιος Αμιρούτζης: Ο τουρκόφιλος “Ιούδας” της Τραπεζούντας

Στους έσχατους χρόνους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπήρξαν πρόσωπα που διαδραμάτισαν ρόλο επιεικώς άθλιο έως και προδοτικό. Ένα από τα πρόσωπα αυτά που είχε απολύτως καταστροφικό ρόλο ήταν και ο Γεώργιος Αμιρούτζης.

Η κοντινότερη, χρονολογικά, μαρτυρία για αυτόν ήταν αυτή του επίσης φιλότουρκου Κριτόβουλου του Ίμβριου και αυτή του χρονικογράφου Δωρόθεου που έγραψε με ελάχιστα κολακευτικά λόγια για αυτόν. Ο Αμιρούτζης γεννήθηκε στην Τραπεζούντα. Έλαβε υψηλή μόρφωση εκεί και στην Κωνσταντινούπολη. Το 1438/39 έλαβε μέρος στην Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας υπογράφοντας υπέρ της ένωσης των εκκλησιών με αντάλλαγμα χρήματα.

Επιστρέφοντας όμως, με τα χρήματα, καταδίκασε την ένωση και το 1450 στην Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης ήταν από τους βασικούς πολέμιους του ενωτικού πατριάρχη Γρηγορίου Γ’ ο οποίος και εκθρονίστηκε. Ο Αμιρούτζης επέστρεψε στην Τραπεζούντα την περίοδο της Άλωσης της Πόλης και εισήλθε στην υπηρεσία του αυτοκράτορα Δαβίδ Μεγαλοκομνηνού, αναλαμβάνοντας το αξίωμα του πρωτοβεστιαρίου.

Το 1461 ο Μωάμεθ Β’ κινήθηκε κατά της Τραπεζούντας μαζί με τον μεγάλο βεζίρη Μαχμούτ πασά Ανγκέλοβιτς, ο οποίος ήταν ελληνικής καταγωγής εκ της δυναστείας των Αγγέλων και επίσης ήταν εξάδελφος του Αμιρούτζη. Ο Δαβίδ Μεγαλοκομνηνός δεν μπορούσε να πολεμήσει με τις δυνάμεις που διέθετε και ανέθεσε στον Αμιρούτζη τις διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους ακριβώς λόγω της συγγένειάς του με τον βεζίρη.

Όλες οι πηγές συμφωνούν ότι τότε συντελέσθηκε η πρώτη μεγάλη προδοσία του Αμιρούτζη. Τόσο ο Χαλκοκονδύλης, όσο και ο Δωρόθεος συμφωνούν πως αυτός υπήρξε η αιτία της καταστροφής του βασιλικού οίκου των Μεγαλοκομνηνών, πείθοντας τον Δαβίδ να δεχτεί όρους ταπεινωτικούς και να παραδώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του στον Μωάμεθ.

Για αυτό άλλωστε και μετά την κατάληψη της Τραπεζούντας ο Αμιρούτζης έλαβε τα δικά του «30 αργύρια» του από τον Μωάμεθ. Ο Αμιρούτζης φέρεται να ασπάστηκε το Ισλάμ μαζί με τους γιούς του. Ωστόσο αυτό δεν είναι βέβαιο για τον ίδιο και τον μικρότερο γιο του ο οποίος προτίμησε να υποφέρει και να γίνει δούλος παρά να αλλάξει πίστη.

Σε κάθε περίπτωση ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία του αιχμάλωτου Δαβίδ και όλης σχεδόν της οικογένειάς τους οποίους συκοφάντησε στον Μωάμεθ.

Ο Αμιρούτζης ήταν πρωταγωνιστής ενός ακόμα άθλιου επεισοδίου. Θέλοντας να νυμφευθεί την χήρα του δούκα των Αθηνών απευθύνθηκε στον πατριάρχη για να επιτύχει διάλυση του γάμου του. Ο πατριάρχης Ιωάσαφ Α’ αρνήθηκε και ο Αμιρούτζης κατάφερε να πείσει τον Μωάμεθ να τον εκθρονίσει και να του ξυρίσει, ατιμωτικά, τα γένια. Παράλληλα τιμωρήθηκαν και άλλα στελέχη των πατριαρχείων.

Ο Αμιρούτζης συνέγραψε και μια πραγματεία στην οποία τόνιζε τις «ομοιότητες» Χριστιανισμού και Ισλάμ προτείνοντας τον συγκερασμό τους. Έφτασε στο σημείο να εξυμνήσει το Ισλάμ σε τέτοιο βαθμό που θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί εξωμότης. Γενικά υπήρξε υπέρμαχος της «ελληνοτουρκικής συνεργασίας» σε βαθμό γλοιώδη, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Πέθανε το 1475 παίζοντας ζάρια…